Francisco Ayala! «Συγχωρείστε με που βρίσκομαι ακόμα στον κόσμο. Σ' αυτή την ηλικία είναι σχεδόν θράσος.» Πλήρης ημερών «έφυγε» ο αγαπημένος συγγραφέας... Q.D.E.P !

 "Perdonen por estar aún en el mundo. A esta edad es casi una insolencia"

El Rey da el pésame a la viuda de Francisco Ayala en presencia de Zapatero, a la derecha.

El príncipe de Asturias conversa con Carolyn Richmond, viuda del escritor Francisco Ayala, en presencia de la cuidadora del escritor, Fátima, el presidente del Gobierno, José Luis Rodríguez Zapatero, la ministra de Cultura, Angeles González-Sinde, el alcalde de Madrid, Alberto Ruiz-Gallardón

Σηκώθηκε σχετικά αργά, ως συνήθως. Την ώρα εκείνη είχε ήδη φτάσει η Fátima, η διακριτική και στοργική γυναίκα, Μαροκινής εθνικότητας, που φρόντιζε εδώ και εξήμισι χρόνια τον γραναδίνο συγγραφέα. Ο Francisco Ayala ζήτησε πρωινό: καφέ, χυμό, ένα χτυπητό αυγό σε στυλ γαλλικής ομελέτας και την ατέλειωτη μαγκνταλένα του Προυστ(magdalena proustiana), την οποία δεν τελείωσε, και έμεινε τριμμένη στο τραπεζομάντιλο. Μετά το πρωινό κατά τις εντεκάμισι το πρωί, γύρισε για να βάλει τη μάσκα οξυγόνου και στις δώδεκα, κατά την ώρα του Angelus, αποφάσισε να την αφαιρέσει. Η Fátima τον ρώτησε γιατί την έβγαλε, και εκείνος απάντησε: «Επειδή πρόκειται να πεθάνω." Η Fátima επέμεινε:
- «Πότε;»
- «Τώρα, πρόκειται να πεθάνω», απάντησε. Ο Αγιάλα πήρε τα χέρια της Fátima, τα έκλεισε στα δικά του και τα φίλησε τρεις φορές, ζητώντας συγγνώμη: «Συγγνώμη για όλα, συγγνώμη για όλα, συγγνώμη για όλα.»  Η Fátima κάλεσε την ψυχή του Don Francisco, την Carolyn, η οποία μόλις ήρθε έπιασε το χέρι της. Με απόλυτη νηφαλιότητα, ο Αγιάλα πέθανε σφίγγοντας το χέρι της "γρηούλας του», όπως αποκαλούσε ιδιωτικά τη σύζυγό του. Το χέρι της αιώνιας αγάπης, της αληθινής, της μοναδικής. Πέθανε καθισμένος στον καναπέ, κοιτώντας τα μάτια της, όπως οι Τιτάνες. Με απλότητα ευλογημένη και συντροφικότητα. Αθόρυβα και ταπεινά. Απολύτως διαυγής.

Πηγή: ABC.es

Ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Francisco Ayala, είχε παρευρεθεί στα 103 χρόνια του, στην παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του Luis García Montero "Vista cansada" (Κουρασμένη Όραση, Εκδόσεις Visor), στην περιβόητη Φοιτητική Εστία(la Residencia de Estudiantes) της Μαδρίτης στις 26 Μαρτίου του 2008, όπου μίλησε κάνοντας χιούμορ κι έχοντας μια διαύγεια απίστευτη. Το βίντεο είναι πραγματικά ένα ντοκουμέντο αισιοδοξίας και χαράς. Δυο στοιχεία που χάριζε απλόχερα ο Francisco Ayala στους ανθρώπους με την παρουσία του.

Luis García Montero: Αντίο σε ένα λογοτεχνικό αιώνα. Η διαύγεια και η σεμνότητα

Μου χρειάστηκαν πολλές ώρες φιλίας με τον Φρανθίσκο Αγιάλα, ώστε η εμπιστοσύνη μιας σχεδόν καθημερινής συνομιλίας να προσπεράσει τη συγκίνηση της ιστορικής του φυσιογνωμίας. Για έναν λογοτεχνοχτυπημένο όπως εγώ, στα όρια του φετιχισμού, το πέρασμα στον ενικό ήταν ευκολότερο να επιτευχθεί μέσα από μια πραγματική φυσικότητα. Μερικές φορές του έλεγα -κι εκείνος μου απαντούσε μ' ένα ήρεμο χαμόγελο- το ότι με εντυπωσίαζε πολύ να πίνω ποτό και να τρώω ελιές μ' έναν άνδρα από μιαν άλλη εποχή.

Επρόκειτο για ένα συναίσθημα μεγαλύτερο από τον καθαρό λογοτεχνικό θαυμασμό. Πέραν του ότι είναι ο μυθιστοριογράφος των «Κυνηγός στην  αυγή», «Το κεφάλι του προβάτου» ή «Ο κήπος των απολαύσεων», ο Francisco Ayala ήταν το τελευταίο αστέρι μιας εκθαμβωτικής εποχής της ισπανικής λογοτεχνίας.

Μιλάω, του σχολίαζα εγώ, με τον επιτετραμμένο του λογοτεχνικού περιοδικού La Gaceta Literaria το 1927, να κριτικάρει την πρεμιέρα της Mariana Pineda, του δράματος του Federico García Lorca. Μιλάω με το αγόρι που καθόταν στα γόνατα του Manuel Azaña και του Jose Ortega y Gasset. Μ' έναν τολμηρό συγγραφέα που προκάλεσε την οργή του Luis Cernuda με τα σχόλιά του σχετικά με το «Το Προφίλ του Αέρα». Ή με τον νεαρό avant garde που μόλις έγινε γνωστή στη Γερμανία η άνοδος του ναζισμού, αποφάσισε να αφιερωθεί στην πολιτική φιλοσοφία, στην υπεράσπιση της φιλελεύθερης συνείδησης και την οικοδόμηση ενός δημοκρατικού ισπανικού κράτους.

Διανοούμενος και πολίτης του εικοστού αιώνα, η ζωή τον οδήγησε σε πολύ δύσκολες καταστάσεις, και πάντα έβγαινε νικητής απ' αυτές, με μια εκπληκτική ανθρώπινη και λογοτεχνική αξιοπρέπεια. Συγκινητική ήταν η ηθική ακεραιότητα με την οποία βίωσε τη δημοκρατική δέσμευσή του κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Έξυπνη, η λογοτεχνική κατεύθυνση με την οποία ανταποκρίθηκε στους πολέμους της Ισπανίας και της Ευρώπης, αφήνοντας την avant garde πρόζα για τις αναζητήσεις του κριτικού ρεαλισμού. Καταπληκτικός, ο τρόπος που έζησε στην εξορία, όχι σαν μια απλή καταδίκη στη νοσταλγία, αλλά ως μια προοπτική που θα του επέτρεπε να κατανοήσει τις μεγάλες μεταβολές που προκαλούνται από την τεχνολογική ενοποίηση του κόσμου.

Όλα τα συγκέντρωσε με πνευματική διαύγεια και προσωπική εντιμότητα. Πάντα υπήρχε μέσα του, αυτό το παιδί που έζησε στη Γρανάδα, που είχε μάθει την αξιοπρέπεια εν μέσω των οικονομικών δυσκολιών των γονιών του, βασιζόμενος στον εαυτό του και χωρίς να ζητήσει ποτέ, τίποτα από κανέναν. Μια ακραία αντίληψη της ατομικής ευθύνης, αυτό ήταν ο Φρανθίσκο ως πολίτης και ως συγγραφέας. Μιλώντας μαζί του πήγαινα υποθετικά από τον Julián Besteiro στον Juan Negrín και από τον Ramón Gómez de la Serna στον Jorge Luis Borges, από τον Juan Ramón Jiménez του Puerto Rico στον Antonio Machado του Collioure.

Στις αρχές του XXI αιώνα, δίπλα σε μια οθόνη υπολογιστή ή ένα υπερσύγχρονο μηχάνημα για την ανάγνωση με τα μάτια των αιωνόβιων, κάποιος είχε την αίσθηση ότι ζει εκ των έσω την ασημένια εποχή της ισπανικής λογοτεχνίας. Μου χρειάστηκαν πολλές ώρες φιλίας για να αντικατασταθεί ο ενθουσιασμός και ο λογοτεχνικός φετιχισμός από φυσικότητα. Και η φυσικότητα επέτρεψε ώστε η μαρτυρία του παρελθόντος να δώσει τη θέση της στο προσωπικό παράδειγμα. Μέχρι την προτελευταία ημέρα, μέχρι το προηγούμενο πρωί πριν από το θάνατό του, είχε στα μάτια του και στη σβησμένη φωνή του τη ζωντανή φλόγα της περιέργειας για τα γεγονότα του κόσμου. Γελούσε με καλή διάθεση με τα ταξίδια μου, τις ανησυχίες μου, τις πολιτικές αυταπάτες μου. Μας έλεγε ότι ζούσε στην επόμενη γενιά, αλλά αποτελούσε μέρος του παρόντος και των ερωτημάτων για το μέλλον. Έτσι, ο κόσμος των φίλων του και η οικογένειά του ήταν ο κόσμος του. Τώρα, όταν μαζί του πεθαίνει μια άλλη εποχή, μου απομένει ένα τεράστιο κενό. Αλλά αυτό το κενό δεν το προκαλεί η απώλεια των μεγάλων ανδρών και των μεγάλων έργων. Είναι το κενό του φίλου, το άδειο μπουκάλι ουίσκι που μόλις λίγες μέρες πριν αφήσαμε μισογεμάτο, το κενό από τις νύχτες της φιλίας με την Carolyn Richmond και τον Francisco Ayala. Θα χρειαστούν πολλές ώρες ώστε η ιστορική συγκίνηση να μπορέσει να παρηγορήσει για την απουσία του φίλου που έφυγε.

Ο Luis García Montero είναι ποιητής-συγγραφέας. Συντονιστής των εκδηλώσεων για την εκατονταετηρίδα του Francisco Ayala.

Πηγή: El País
Μετάφραση: Μαριάννα Τζανάκη